علامت تجاری و انواع آن

علامت تجاری طبق بند الف ماده 30 قانون ثبت اختراعات،طرح های صنعتی و علائم تجاری ایران مصوب 1386 ،  عبارتست از : هر نشان قابل رویتی که بتوان کالا یا خدمت اشخاص حقیقی یا حقوقی را از هم متمایز نماید. سازمان جهانی مالکیت فکری (وایپو) تعریفی کامل تر از علامت تجاری ارائه نموده که طبق آن،  یک نشانه یا ترکیبی از نشانه هاست که کالا ها و خدمات یک موسسه را از سایر موسسات قابل تشخیص می کند.این نشانه ها ممکن است از کلمات ، حروف، اعداد، تصویر، شکل و رنگ ها یا تلفیق هر یک از آن ها و جدیدا اشکال سه بعدی یا نشانه های شنیداری یا نشانه های بویایی تشکیل شده باشد. که در مقایسه این تعریف در می یابیم قانونگذار ما علامت را محدود به علائم بصری و قابل مشاهده نموده و بوها و صداها در آن گنجانده نشده است.

انواع علامت تجاری

در حقوق علائم تجاری تقسیم بندی های مختلفی از علامت تجاری به عمل آمده است که مهمترین آنها به شرح ذیل می باشد:

• علامت تجاری مشهور

در قانون ایران و اسناد بین المللی مانند کنوانسیون پاریس و موافقت نامه تریپس از علامت تجاری مشهور تعریفی به عمل نیامده است.با توجه به تعاریفی که در کشورهای مختلف از علامت تجاری مشهور ارائه گردیده می توان گفت علامتی است که از نظر عموم شهرت داشته باشد. حال ممکن است این علامت در داخل کشور دارای شهرت باشد یا فراتر از مرزهای یک کشور دارای شهرت باشد. در حالت اول در برابر کالاها یا خدمات مشابه حمایت می شود و در حالت دوم حتی در برابر کالاها یا خدمات غیر مشابه قابلیت حمایت دارد.

در ایران علامتی مشهور محسوب می شود که اولا : شهرت علامت در ایران وجود داشته باشد ثانیا : در مرحله ثبت، از علامت مشهور علاوه بر کالاها یا خدمات یکسان یا مشابه در برابر کالا یا خدمات غیرمشابه نیز حمایت می شود.

• علامت  غیرمشهور

در صورتی که علامتی بین عموم مردم شناخته شده نباشد، علامت غیر مشهور نامیده می شود که در بسیاری مواقع به آن علامت معمولی نیز گفته می شود.

• علامت معروف

چنانچه علامتی فقط در میان مصرف کنندگان همان کالا یا خدمات شناخته شده باشد به آن علامت تجاری معروف می گویند.

• علامت تجاری جمعی

علامت تجاری است که متعلق به یک شرکت باشد و علاوه بر صاحب این علامت ،اعضای دیگر آن نیز می توانند کالا یا خدمات مشترک خود را با آن علامت تجاری به بازار عرضه نمایند.

علامت تجاری جمعی می تواند برای تجارت های نوپا که شناخته شده نیستند بسیار مفید باشد.

• علامت تجاری اختصاصی

علامت تجاری اختصاصی به علامتی گفته می شود که متعلق به شخص یا اشخاصی است که از آن برای کالا یا خدمات خود استفاده می نمایند.

• علامت تجاری تائیدی (تصدیقی)

علامت تجاری تائیدی کلمه یا سمبلی است که بر روی یک کالا یا خدمات قرار می گیرد و کیفیت ، نحوه ساخت و یا خصوصیات دیگری از کالا یا خدمات را تصدیق می نماید.در واقع وظیفه علامت تائیدی ،تصدیق یا تائید برخی از خصوصیات کالا توسط مالک آن علامت است . یعنی اگر کالا یا خدمات خصوصیات مورد نظر مالک را داشته باشد می توان این علامت را برای آن به کار برد.

نحوه استعلام علائم تجاری 

اشخاص می توانند جهت اطلاع از وجود یا عدم وجود علائم تجاری مشابه با علامت تجاری مد نظر خود با مراجعه به سایت مرکز مالکیت معنوی و روزنامه رسمی به صورت رایگان نسبت به بررسی موضوع اقدام نمایند ، هر چند به کررات شاهد آن هستیم ، که با بررسی کارشناسان اداره مالکیت معنوی نسبت به رد اظهارنامه ثبت علائم تجاری و یا با اعتراض ذی نفع نسبت به ابطال علامت تجاری اقدام شده است. استعلام گرفتن از سامانه مالکیت فکری یا سایت روزنامه ،رسمی فاقد هر گونه هزینه ای است و عموم مردم می توانند از این امکان جهت تسریع در ثبت علامت تجاری خود بهره مند شوند.

مدارک ثبت علامت تجاری اشخاص حقیقی

1. مدارک هویتی شخص حقیقی از قبیل شناسنامه و کارت ملی و یا کارت هوشمند.
2. شخص حقیقی می بایست دارای آدرس ایمیل معتبر ،  شماره همراه به نام خود و کد پستی دارای ماهیت باشد.
3. جهت ثبت علامت تجاری که در طراحی آن علامتهای لاتین به کار رفته است عضویت اتاق بازرگانی کارت بازرگانی و یا Enamad سایت که دارای درگاه فروش باشد به نام متقاضی ثبت علامت الزامی است.
4. جهت ثبت علامت تجاری که در طراحی آن از علامتهای فارسی و یا فقط لوگو باشد جواز کسب جواز تاسیس و یا پروانه بهره برداری و یا هرگونه مجوزی که از ارگانهای دارای صلاحیت توسط متقاضی و به نام متقاضی اخذ گردیده باشد.

مدارک ثبت علامت تجاری اشخاص حقوقی

1. مدارک هویتی شخصیت حقوقی مشتمل بر روزنامه تاسیس شخصیت حقوقی ، روزنامه آخرین تغییرات شخصیت حقوقی و آخرین تعیین سمت انجام شده دارای اعتبارمدارک هویتی
2. ارائه مدارک هویتی مدیر عامل شخصیت حقوقی از جمله شناسنامه و کارت ملی و یا کارت هوشمند.
3. مدیرعامل می بایست یک آدرس پستی معتبر از خود یک خط همراه به نام خود و یک آدرس ایمیل فعال اعلام نماید.
4. شخص حقوقی می بایست رشته فعالیت و مختصری از موضوع فعالیت شخصیت حقوقی را اعلام کند.
5. در صورتی که علامت تجاری لاتین باشد می بایست یکی از مدارک عضویت اتاق بازرگانی کارت بازرگانی و یا Enamad سایت دارای درگاه دارای اعتبار به نام شخصیت حقوقی ارائه کند.
6. در صورتی که علامت تجاری فارسی و یا فقط علامت تجاری باشد می بایست یکی از مدارک جواز کسب جواز تاسیس و یا پروانه بهره برداری به نام شخصیت حقوقی دارای اعتبار ارائه کند توصیف مختصر از علامت تجاری و رنگهای استفاده شده در علامت اعلام شود.
7. در صورتی که پرونده ثبت علامت توسط موسسه ثبتی ذهن ناب پیش رود امضاء وكالتنامه وکیل جهت پیگیری امور اداری.

مدارک تمدید علامت تجاری اشخاص حقیقی 

مدارک تمدید علامت تجاری اشخاص حقیقی به شرح زیر می باشد،

1. ارائه شناسنامه و کارت ملی یا کارت هوشمند مالک علامت
2. ارائه نمودن اصل یا کپی برابر اصل تصدیق ثبت علامت تجاری که از آن ۱۰ سال گذشته است.
3. ارائه روزنامه رسمی نوبت دوم ثبت علامت تجاری

که با تمدید مدت اعتبار علامت تجاری ،دارنده حق امتیاز می تواند نسبت به نقض حقوق علامت تجاری از سوی اشخاص ثالث ، طرح دعاوی از قبیل مطالبه خسارت و ابطال علامت تجاری را در مراجع صالح به رسیدگی مطرح نماید.

 مدارک تمدید علامت تجاری اشخاص حقوقی 

مدارک تمدید علامت تجاری اشخاص حقوقی و یا شرکتها به شرح زیر می باشد.

1. ارائه روزنامه رسمی تاسیس شخصیت حقوقی
2. ارائه آخرین روزنامه رسمی تغییرات اعضاء هیئت مدیره دارای اعتبارباشد.
3. ارائه مدارک هویتی مدیر عامل شخصیت حقوقی از جمله شناسنامه و کارت ملی یا کارت هوشمند
4. ارائه نمودن اصل یا کپی برابر اصل تصدیق ثبت علامت تجاری که از آن ۱۰ سال گذشته است.
5. ارائه روزنامه رسمی نوبت دوم ثبت علامت تجاری
6. تفاوت نام تجاری و علامت تجاری

شاید به نظر برخی نام تجاری و علامت تجاری یکسان باشد ، اما بین این دو تفاوت های اساسی وجود دارد از جمله:

1. نقش نام تجاری ، معرفی تاجر و شناساندن شرکت یا موسسه و تمایز آن از سایر تجار است، اما علامت معرفی محصول یا خدمات و تمایز آن از سایر محصولات و خدمات می باشد.
2. علامت می تواند از حروف ، اعداد، تصاویر ، طرح ها ، لوگو ، نشانه های گرافیکی تشکیل می گردد اما در نام تجاری لزوما باید از حروف و اعداد استفاده نمود.
3. در قانون نسبت به حمایت از نام تجاری اشاره ای نشده، اما علامت تجاری قلمرو کشوری یا بین المللی دارد و مرجع ثبت آن اداره مالکیت صنعتی در تهران است.
4. مدت اعتبار علامت ده سال است، که پس از اتمام آن می توان مجدد نسبت به تمدید آن اقدام نمود در حالی که نام تجاری محدوده زمانی ندارد.
5. طبق ماده 41 قانون ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386 چنانچه از علامت تجاری سه سال استفاده نشود می توان تقاضای ابطال آن را داد اما اگر شرکت یا موسسه ای غیر فعال باشد و از نام تجاری خود استفاده ننماید نمی توان نام آن را ابطال نمود.
6. انتقال علامت تجاری منع قانونی ندارد اما انتقال نام تجاری امکان پذیر نیست مگر آنکه کل شرکت یا بخشی از آن که با آن نام تجاری شناخته می شوند نیز منتقل شود.
7. با توجه به اینکه علامت نماد یک کالا و محصول است ،اما نام تجاری نماد یک تجارتخانه است از ارزش بیشتری برخوردار است.

تفاوت برند با علامت تجاری 

بسیاری از افراد اینگونه تصور می کنند که برند همان علامت تجاری است در حالی که هر کدام از این اصطلاحات معانی متفاوتی دارد .

علامت تجاری به منظور معرفی کردن کالا و خدمات یک شرکت و تمایز آن با سایر کالاها و خدمات دیگر می باشد حال آنکه برند مفهومی وسیع تر از مفهوم علامت تجاری دارد و عموما در بازاریابی و تبلیغات به کار گرفته می شود و در قالب حقوق مالکیت فکری مورد حمایت قرار نمی گیرد.برند یک نام نیست بلکه مجموعه ایی است که نشانگر اهداف ، برنامه و خط مشی سازمان است.یک علامت، نام تجاری ،نام دامنه و یا نشانه جغرافیایی می تواند برند باشد و لزوما هر نام تجاری یا علامت به برند تبدیل نمی شود.