جرم اخلال در نظم و آسایش عمومی به موجب ماده ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده جرم انگاری شده است . به موجب ماده 618 قانون مزبور هر کس با هیاهو، جنجال یا حرکات غیرمتعارف، یا تعرض به افراد، موجب اخلال نظم و آسایش و آرامش عمومی گردد، یا مردم را از کسب و کار باز دارد، به حبس از سه ماه تا یک سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
اخلال در نظم و آسایش عمومی معمولاً در اماکن عمومی صورت می‌گیرد. بنابراین، اگر کارگر یا کارگرانی در کارگاه با هیاهو و جنجال موجب اخلال در نظم کارگاه شوند، در شمول این ماده نسبت به آن ماده تردید وجود دارد . بنابراین محل اخلال در نظم به نظر می رسد باید کوچه و خیابان یا محل عمومی مانند ادارات و سازمانها باشد . آنچه مسلم است محل و مکان باید عمومی باشد .
شرایط تحقق جرم اخلال در نظم و آسایش عمومی
-
الف . عنصر مادی جرم اخلال در نظم و آسایش عمومی
منظور از عنصر مادی در این جرم رفتاری است که مرتکب جرم با انجام آن موجب اخلال و برهم زدن نظم و آسایش عمومی می شود .ماده 618 مصادیق رفتاری که موجب اخلال در نظم و آسایش عمومی می شود را نام برده است که عبارتند از : هیاهو ، جنجال ، حرکات غیر متعارف و یا تعرض به افراد . لفظ «هیاهو» به معنی شور و غوغا و معادل‌های «هوی» است. «جنجال» نیز به معنای شور و غوغا و داد و فریاد آمده است؛ لذا منظور از عبارت «هیاهو جنجال» دادن و فریاد نمودن با شور و غوغا است. حرکات غیرمتعارف نیز عمدتاً به همراه هیاهو و جنجال است .
جرم موضوع این ماده از زمره جرایم مقید است؛ یعنی لازم است که هیاهو یا حرکات غیرمتعارف عملاً منجر به اخلال در نظم و آسایش عمومی یا مانع مردم از کسب و کار گردد بنابراین، قدرت مرتکب بر عملی ساختن این نتایج به احتمال قوی شرط تحقق این جرم است .
-
ب . عنصر قانونی جرم اخلال در نظم و آسایش عمومی
عنصر قانونی ماده 618 قانون مجازات اسلامی می باشد که مقرر می دارد : هر کس با هیاهو و جنجال یا حرکات غیر متعارف یا تعرض به افراد موجب اخلال نظم و آسایش و آرامش عمومی گردد یا مردم را از کسب و کار باز دارد به حبس از سه ماه تا یک سال و تا (74) ضربه شلاق محکوم خواهد شد .
-
ج . عنصر معنوی جرم اخلال در نظم و آسایش عمومی
علاوه بر عنصر قانونی مبتنی بر پیش بینی رفتار مجرمانه در قانون جزا و عنصر مادی جرم شامل وقوع عمل در خارج باید عمل مزبور از اراده مرتکب ناشی شده باشد در واقع باید میان عمل و شخص عامل رابطه روانی یا رابطه اردای موجود باشد که آن را عنصر معنوی می نامند.
در تحقق عنصر معنوی یا روانی وجود دو عامل ضرورت دارد:
- اراده ارتکاب فعل یا همان سوء نیت عام
- قصد مجرمانه یا همان سوء نیت خاص
سوء نیت عام:
یعنی قصد مرتکب نسبت به ارتکاب عمل به صورت عمدی
سوءنیت خاص:
یعنی مرتکب علاوه بر قصد نسبت به خود عمل قصد نتیجه خاصی را دارد که در نظر قانونگذار برای تحقق جرم خاص لازم است.
مصادیق اخلال در نظم و آسایش عمومی
- ایجاد سروصدا و درگیری در اداره دولتی
- ایجاد سروصدا و هیاهو در کوچه و خیابان و معابر عمومی
- ایجاد بی‌نظمی در اجرای احکام دادگاه و مجتمع های قضایی
- انداختن ترقه در اماکن عمومی، چنانچه به قصد تعرض به افراد و موجب اخلال در نظم و آسایش و آرامش عمومی باشد، مشمول ماده ۶۱۸ خواهد بود .
مجازات اخلال در نظم و آسایش عمومی
مجازات اخلال در نظم و آسایش عمومی به موجب ماده 618 قانون مجازات اسلامی حبس از سه ماه تا یک سال و تا (74) ضربه شلاق محکوم خواهد شد . البته با توجه به شرایط مرتکب ، مجازات فوق قابل تخفیف مجازات و تعلیق اجرای مجازات است .
نکات مربوط به جرم اخلال در نظم و آسایش عمومی
- با توجه به قید مردم در عبارت «مردم را از کسب و کار باز دارد»، بازداشتن یک نفر از کار مصداق این ماده نمی‌باشد و لازم است عمل مرتکب عمومیت داشته باشد. مقصود از بازداشتن، ممانعت فیزیکی و عادی نمی‌باشد، بلکه همین قدر که عملاً انجام کار را غیرممکن سازد، کفایت می‌کند قید عمومی به هر سه کلمه «نظم و آسایش» و «آرامش» باز می‌گردد.
- قصد اخلال در نظم و آسایش عمومی یا بازداشتن مردم از کسب و کار به عنوان سوء نیت خاص جرم موضوع ماده ۶۱۸ لازم نیست
- اصولاً فریادها و جار و جنجال‌های توهین‌آمیز، مشمول جرم توهین نسبت به افراد است، اما سروصدای غیرمتعارفی که به ویژه شب هنگام در آرامش افراد اخلال ایجاد می‌کند، موضوع جرایم بر ضد آرامش افراد است.
نشست قضایی در خصوص اخلال در نظم و آسایش عمومی
پرسش
پس از حدوث خصومت شخصی بین چند تن از زندانیان در قرنطینه بهداشتی زندان تربت جام بین ایشان درگیری رخ داده النهایه منتهی به کیفرخواست نسبت به بزه اخلال در نظم و امنیت و آسایش عمومی محیط زندان می‌شود پرونده جز زندان شاکی خصوصی ندارد گواهی پزشکی قانونی ارائه شده است پس بر اساس ماده 618 قانون مجازات اسلامی مصوب 75 موضوع مشمول ماده مذکور است یا خیر ؟ و چنانچه درگیری در بند عمومی زندان رخ دهد نظر چیست ؟
نظر هیات عالی
صرف نظر از اینکه اساساً رفتار زندانیان موضوع سوال از مصادیق رفتارهای موضوع ماده 618 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 (تعزیرات) می‌باشد یا خیر و با توجه به اینکه زندان مکان عمومی موضوع ماده قانون فوق الذکر نیست و برقراری آن تابع مقررات خاص خود است که در صورت بر هم زدن نظم زندان توسط زندانیان برابر آیین نامه اجرایی قانون سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 1384/9/20 اقدام می‌شود؛ بنابراین فرض سوال به طور کلی از شمول مقررات ماده 618 قانون صدرالذکر خارج است، با توجه به مراتب نظریه اول ابرازی قضات محترم در حدود فوق الذکر مورد تأیید است.
نظر اتفاقی
- ج 1- اساساً اخلال در زمره احراز رکن مادی و مقرره ماده 618 جایگاهی نداشته و درگیری در یکی از قسمتهای زندان (قرنطینه بهداشتی و بند عمومی) واجد عنوان مکان عمومی نبوده و اخلال فاقد رکن قانونی است زیرا در ماده مذکور ملاک مقنن اخلال در نظم جامعه بوده و زندان مکان خاصی بوده و مکان عمومی تلقی نمی شود.
- ج 2 – اخلال در بند عمومی واجد عنوان مجرمانه ماده 618 بوده زیرا زندان محیط عمومی بوده و با فرض احراز رکن مادی دارای رکن قانونی است و قرنطینه چون محیط عمومی محسوب نگردیده و محل نگهداری تعداد محدودی از زندانیان و درگیری در آن جزو نظم همان محل (آسایش درگیر شوندگان) را بیشتر مخل می‌نماید از این جهت واجد عنوان نیست.
- ج 3- در گیری در هر محل از زندان چنانچه موجب اخلال شود دارای رکن قانونی است و نمی توان قرنطینه را به اعتبار محصور بودن از سایر اجزای زندان منفک نمود فلذا درگیری در قرنطینه نیز واجد عنوان مجرمانه است.
- ج 4 – منصرف از مناقشه در رکن قانونی به لحاظ درگیری شخصی و خصومت شخصی طرفین و اساساً عدم احراز سوء نیت خاص ایشان در عمد در اخلال و عدم تاثیر قصد تبعی در مانحن فیه، از این حیث عمل ایشان مجرمانه تلقی نمی شود.
